Al dertig jaar is er een uitwisseling gaande tussen de nu Protestantse Gemeente te Zuidland en de Hervormde Kerk te Brasov. De protestanten in dit deel van Roemenië vormen een minderheid van Hongaars-sprekenden in het land. Om het 30-jarig jubileum luister bij te zetten, was een groep van 11 mensen uit Brasov naar Zuidland gekomen. In het volle programma was ook plek ingeruimd voor een bezoek aan het Zendingserfgoedhuis. De predikant en zijn vrouw (die uit het Engels in het Roemeens vertaalde) en de kerkenraadsleden en partners werd eerst iets over het Zendingserfgoed en de activiteiten verteld. Daarna werd uitvoerig stilgestaan bij de Bijbel-verzameling. Want zending kan niet zonder dat het Woord vertaald wordt zodat het binnen het bereik van de mensen komt. In Nederland stonden we in 2018/2019 stil bij 400 jaar Dordtse Synode waar tot het maken van de Statenvertaling werd besloten. Die was in 1637 gereed. De Hongaarse protestanten hadden al vanaf 1590 een vertaling in hun taal gemaakt door Gaspar Karoli, de Karoli Bijbel. Het was een bijzondere ontmoeting.

Op woensdag 24 oktober vanaf was er een lezing over iconen, kruizen en andere attributen uit vooral de tradities van de Oriëntaals orthodoxe kerken. Er werd stilgestaan bij de kerkgeschiedenis van de Koptisch-,Ethiopisch-, Eritrees- en Syrisch-Orthodoxe kerken en de Armeens-Apostolische kerken. Deze gaat tot de tijd van de apostelen terug. Verder werd gesproken over hoe je naar iconen kunt kijken; de beeldtaal en de kleur-taal die iconen zo bijzonder maken om bij stil te staan. De lezing sloot aan bij de tentoonstelling die werd ingericht naar aanleiding van de zendingserfgoedkalender van dit jaar.

Op 16 oktober kwam dr. Bas Plaisier een kijkje in het zendingserfgoedhuis nemen. Hij is niet alleen bekend als scriba van de Samen op Weg kerken maar heeft ook vele jaren in de zending gewerkt. In de zeventiger/tachtiger jaren namens de Gereformeerde Zendingsbond GZB als docent bij de Toradja Rantepao kerk op zuid-Sulawesi en veel recenter namens Kerk in Actie als docent aan het Luthers seminarie in Hongkong tegelijk met de opdracht de contacten met de kerken in China te intensiveren. Veel uit de collectie van het zendingserfgoed riep bij hem herkenning en herinnering op. “Belangrijk dat dit bewaard blijft voor de toekomst.”, zo luidde zijn commentaar.

Op zaterdag 8 september tijdens de Slandse jaarmarkt in Zuidland vond de tentoonstelling met Iconen, gebedskruizen en andere voorwerpen uit de Oriëntaals-Orthodoxe traditie plaats. Met kunst en rituele voorwerpen uit o.a. Egypte, Ethiopië en Syrië. Daarnaast waren er ook iconen uit Oost-Europa te zien. Zo’n 60 bezoekers kwamen een kijkje nemen, waaronder ware iconenkenners. Ook de gewaden van een priester en een diaken in de Syrisch-Orthodoxe kerk werden zeer gewaardeerd.

Dat is de titel van een interessante tentoonstelling in het Friese Wierum. Dr. Freerk Kamma was zendeling in de Vogelkop in eerst Nederlands Nieuw-Guinea. Hij was tegelijk een begenadigd etnoloog. In die richting promoveerde hij in Leiden. In zijn geboorteplaats Wierum is nu een tentoonstelling ingericht over zijn leven en werk. Daarbij zijn veel objecten en foto’s die aan zijn zendingsdienst verbonden zijn te zien. Zeer de moeite waard. Ook objecten uit de collectie van het Zendingserfgoedhuis zijn er te zien. De tentoonstelling is nog tot 2 september te bezichtigen in de tentoonstellingskerk te Wierum. Open op vrijdag, zaterdag en zondag van 13.00-17.00 uur.

Op 17 juli was dr. Richard Siwu te gast in het Zendingserfgoedhuis. Samen met zijn vrouw Von keek hij rond en liet zich het doel van de collectie en het werk van het Zendingserfgoed uitleggen. De rector van de oudste Theologie opleiding van de Minahasische Kerk was verrukt van de verzameling. Ook de Zendingserfgoed kalender viel in de smaak. Hij heeft inspiratie opgedaan om een Minahasische editie uit te brengen.

Op Hemelvaartsdag 2018 kwam een groep van de Protestantse Gemeente Hekelingen bij het Zendingserfgoedhuis langs. De jaarlijkse fietstocht voor gemeenteleden wordt al een aantal jaren georganiseerd en was dit jaar naar Zuidland, waar behalve het Zendingserfgoedhuis ook de Dorpskerk van de Protestantse Gemeente te Zuidland werd bezocht. Twintig stoere fietsers kwamen op bezoek. Helaas was een van de deelnemers ten val gekomen en moest ter observatie naar een Rotterdams ziekenhuis. De rest van de groep werd, naast de meegebrachte lunch, getrakteerd op een uiteenzetting over het werk van het zendingserfgoed. Het kwam goed uit want de tentoonstelling voor de voorjaarsmarkt Zuidland op 12 mei stond al grotendeels opgesteld. In die setting werd verteld over het werk en werd dit met enkele voorbeelden geïllustreerd. Een leuke en naar we denken leerzame tussenstop. ‘Zo dichtbij en toch onbekend’, was een veelgehoorde reactie.

Op maandag 12 maart jl. was het zo ver. Kwamen vorig jaar de studenten van de bachelor opleiding theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam en van de Vrije Universiteit voor een college naar het zendingserfgoedhuis, voor dit jaar ging de voorkeur naar een college in het gebouw van de VU in Amsterdam uit. zo’n 20 studenten verzamelden zich om het college te volgen. De voorzitter van de stichting Zendingserfgoed was met een selectie uit de collectie naar Amsterdam afgereisd. Hij hield een college aan de hand van een Power Point Presentatie en toonde gedurende het college de meegebrachte voorwerpen. Door middel van vragen over de gegeven stof en de interpretatie van de voorwerpen werd vormgegeven aan het werkcollege karakter. Het werd een boeiende interactie. ‘Dit college brengt zending, dat we in theorie bestudeerden, heel praktisch dichtbij’, zei een van de studenten. Zij verwoorde daarmee de stem van veel mede studenten wat bleek bij het nalezen van de verslagen die de studenten van het college maakten.

Op donderdag 1 maart bezocht ds. Gerrit de Fijter het Zendingserfgoedhuis. Ds. de Fijter is de drijvende kracht achter de Nationale Synode, een beweging om protestantse kerken dichter bij elkaar te brengen. Mooi te bedenken dat bij de oorspronkelijke zendingsgenootschappen, die vanaf 1797 het licht zagen, leden uit allerlei kerkgenootschappen elkaar vonden om over zee te gaan getuigen van het heil. En ook nu is het zendingserfgoed dat verzameld wordt niet aan één kerk gebonden. Naast collecties uit de Protestantse Kerk en haar zendingen zijn ook voorwerpen uit de zending van de Doopsgezinden en bijvoorbeeld de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt te vinden.

Met ds. De Fijter kwam ook de secretaris van de Nationale Synode mee. Ds. Sjaak van ’t Kruis, die in zijn dagelijks werk de scriba van de Protestantse Kerk in Nederland bijstaat in zijn werk, heeft zelf ook in de zending gewerkt. Hij bracht in de jaren tachtig een aantal jaren door in de kerk van Midden Sulawesi (Tentena/Posso).

Beiden genoten van de herkenning van veel voorwerpen en zij zullen met genoegen gemeenten op het bestaan van het Zendingserfgoedhuis wijzen.

Bij de kalender 2018 is op verzoek een boekje verschenen met toelichtingen.
Iconen zijn ‘vensters op de hemel’
Iconen en miniaturen sieren de Zendingserfgoedkalender 2018.
Maar ze laten zich niet eenvoudig ‘lezen’. Omdat in de manier waarop de heilige of het heilige wordt weergegeven heel veel symboliek zit.
Dat kunnen de gebruikte kleuren zijn, de weergave van de personen, de stand van de handen, de compositie, de weergegeven attributen en het al of niet gebruiken van een aureool.
Bepaalde manieren om een icoon samen te stellen zijn gaandeweg ontstaan en vaak in relatie tot de liturgie of het kerkelijk jaar van deze Oriëntaals-Orthodoxe kerken in ons land te brengen. Soms is de maker bekend en de context waarin de icoon is ontstaan.
Dit boekje wil als ‘leeswijzer’ voor de in de kalender weergegeven iconen en miniaturen dienen. Zo gaat u deze verstaan en naar we hopen nog meer waarderen.
Het eerste exemplaar werd zaterdag 4 november overhandigd aan Ir. Anmar Hayali, coördinator van SKIN – Samen Kerk in Nederland, de koepel van en voor migranten en interculturele kerken in ons land op de laatste dag van de cursus voor migranten voorgangers en leiders in Almere. Zelf is hij lid van de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Nederland. Hij bedankte voor het initiatief en sprak zijn waardering uit voor het boekje wat de beleving van de iconen dichterbij brengt.

Op 27 september vond de overhandiging van de kalender 2018 aan bisschop Polycarpus, het hoofd van de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Nederland plaats. Dat gebeurde in het klooster van deze kerk in Glane tegen de Duitse grens. De bisschop was enthousiast over de kalender waarvan de platen van januari en september uit de kerk in Glane komen. De bisschop had gelijk ook ideeën voor thema’s voor volgende kalenders: Kalligrafische Bijbelteksten in diverse talen of schilderingen uit de traditie van de Maronieten uit West Syrië. Begaafde priesters uit Amerika komen regelmatig workshops aan de priesters in Glane geven, waaronder recent over kalligraferen en binnenkort over iconografie schilderen. De bisschop gaf aan bij gelegenheid het Zendingserfgoedhuis te willen bezoeken.

Op woensdag 27 september nam Priester Mashtots Baghdasaryan, de voorganger van de Armeens Apostolische Kerk in Almelo de kalender 2018 in ontvangst namens zijn kerk. De beelden bij de maanden april en december zijn van miniaturen uit deze kerk. Miniaturen zijn het bijzondere van de traditie van deze kerk en hij was verheugd dat ze deze afbeeldingen uit de 13e eeuw een plek hierin hebben gekregen. Ook dat een korte beschrijving van zijn kerkelijke traditie in de teksten zijn opgenomen. Het bracht deze vooruitstrevende priester direct op ideeën voor de kalender die hij zelf jaarlijks uitgeeft. De kalender van 2017 vertoont afbeeldingen van Armeense kerkgebouwen in Armenië waarvan sommige tot de vierde eeuw teruggaan. Met daarbij de heiligen en feestdagen voor de Armeense Apostolische Kerk.